De laatste jaren is er veel belangstelling voor het herbestemmen van cultureel en industrieel erfgoed. Vooral in onze krimpregio Parkstad, waar nieuwbouw niet altijd meer een optie is, wordt de meerwaarde hiervan breed onderkend. Herbestemmen spreekt enerzijds tot de verbeelding en anderzijds is het vanwege de vergrijzing en veranderende maatschappij ook bittere noodzaak.

Uitdagende opdracht

Voor een (interieur)architect is het nieuw leven in blazen in cultureel erfgoed een van de meest uitdagende opdrachten. Het architectonische vraagstuk enerzijds, een balans zoeken tussen het combineren van karakteristieke elementen met hedendaagse materialen en innovatieve oplossingen, en anderzijds een maatschappelijke invulling zoeken met een meerwaarde voor de lange termijn is een enorme uitdaging.

De meerwaarde van herbestemming

Ons cultureel erfgoed is enorm waardevol voor ons historisch besef en identiteit. Historische panden zoals kerkgebouwen roepen herinneringen op aan de bloeiende mijnperiode van Parkstad Limburg. Kort gezegd betekent de definitie van erfgoed: “Alles wat we de moeite waard vinden door te geven aan volgende generaties”. Een omgeving die ons de sporen uit het verleden laat zien, trekt toeristen en investeerders aan én vormt daarmee een bron van inkomsten voor de regio. Echter bestaat er tegenwoordig daarnaast veel aandacht voor de vraag naar economische (her)waardering van erfgoed: wat kost het en wat levert het op?

Ondanks dat cultureel erfgoed een belangrijke aanjager kan zijn voor gebiedsontwikkelingen, komen ze vaak maar moeizaam van de grond. De projecten staan onder druk door bezuinigingen en verlopen traag. Voor de daadwerkelijke totstandkoming van herbestemmingsprojecten, blijkt dat het niet zozeer gaat om de vraag óf erfgoed economische meerwaarde heeft, maar vooral om de vraag voor wie het erfgoed welke meerwaarde heeft. Meerwaarde voor eigenaren van gebouwen, voor de betrokken partijen of voor de gemeenschap?

• Welke voordelen biedt herbestemmen?
• Historie blijft zichtbaar.
• Functies kunnen samengevoegd worden, waardoor kosten worden bespaard.
• Duurzaam, minder verbruik van grondstoffen en minder sloopafval.
• Aanjager gebiedsontwikkeling.
• Verkorte bouwtijd etc.

Nadelen zijn echter dat ontwikkelaars vaak opzien tegen de complexiteit van een herbestemmingproces. Er zijn doorgaans ook veel partijen bij betrokken en er spelen veel aspecten een rol, waardoor het vaak lange trajecten zijn. Ook zijn de kosten hoog, waardoor participanten vaak de boot afhouden en is de boekwaarde van doorslaggevende reden.

Blik op de toekomst

Onderstaand een voorbeeld van een succesvolle herbestemming in Maastricht. De boekhandel Dominicanen is een van de mooiste ter wereld, aldus de Britse krant The Guardian.

Kenmerkend voor herbestemmingsprojecten is dat ze allemaal het uitgangspunt hebben om het architectonische karakter van het gebouw niet aan te tasten. Succes van (her)ontwikkeling wordt bepaald door de gecreëerde toegevoegde waarde. Op korte en lange termijn moet er een rendabele invulling zijn en alle betrokken partijen moeten overtuigd worden om hierin te participeren. Wij als (interieur)architecten staan voor behoud van dit cultureel erfgoed. Wij zijn overtuigd van de mogelijkheden in deze regio om historische panden weer nieuw leven in te blazen en deze een meerwaarde voor de lange termijn te geven.

Is het daarom slim om leegstaande historische panden te voorzien van een herbestemming? Laat hieronder je reactie achter